Stany Zjednoczone są najważniejszy państwem NATO i kluczowym dla Polski sojusznikiem, zwłaszcza w dobie rosnącego zagrożenia ze strony Rosji. Znaczenie USA dla bezpieczeństwa Europy wynika nie tylko z ich potencjału militarnego, ale także z wizerunku, jaki Stany Zjednoczone mają w Rosji. Ameryka to jedyna światowa potęga, która może realnie przeciwstawić się militarnie Rosji i jedyna, której Rosja realnie się obawia. Biorąc pod uwagę tę sytuację bardzo ważne, z punktu widzenia polskich interesów, jest przyjrzenie się z jakimi zagrożeniami zmagają się same Stany Zjednoczone i jak je identyfikują.
W marcu 2025 roku Wspólnota Wywiadowcza USA (Intelligence Community, IC) opublikowała „Coroczną Ocenę Zagrożeń” (Annual Threat Assessment, ATA), dokument sporządzony na mocy sekcji 617 ustawy o autoryzacji wywiadu na rok fiskalny 2021. Raport, oparty na danych zebranych do 18 marca 2025 roku, rzuca światło na najbardziej palące zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych w nadchodzącym roku. W dokumencie opisano wiele zagrożeń – od transnarodowej przestępczości i terroryzmu po rosnącą rywalizację z Chinami, Rosją, Iranem i Koreą Północną. Co czeka USA w dynamicznie zmieniającym się świecie i jak te wyzwania mogą wpłynąć na nasze bezpieczeństwo?
Poniżej przedstawiamy główne zagrożenia wyszczególnione w ATA:
Zagrożenia ze strony aktorów niepaństwowych: przestępcy i terroryści transnarodowi
– Handel nielegalnymi narkotykami: epidemia fentanylu i regionalna destabilizacja
Jednym z najpilniejszych problemów są transnarodowe organizacje przestępcze (Transnational Criminal Organizations, TCO), które produkują i przemycają ogromne ilości nielegalnych narkotyków, stanowiąc bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia milionów Amerykanów. Fentanyl oraz inne syntetyczne opioidy pozostają najgroźniejszymi substancjami na tym rynku, odpowiadając za ponad 52 000 zgonów w Stanach Zjednoczonych w ciągu 12 miesięcy. Choć dane tymczasowe Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (Centers for Disease Control and Prevention, CDC) wskazują na spadek o około 33% w porównaniu z poprzednim rokiem – co może być wynikiem większej dostępności naloksonu, leku przeciwdziałającego przedawkowaniom – skala problemu pozostaje alarmująca i wymaga dalszych działań.
Meksyk jako epicentrum produkcji i przemytu: Organizacje takie jak Kartel Sinaloa i Nowy Kartel z Jalisco (Cartel Jalisco Nueva Generación, CJNG) dominują na rynku, dostarczając nie tylko fentanyl, ale także heroinę, metamfetaminę oraz kokainę pochodzącą z Ameryki Południowej. Główne punkty wejścia na granicy USA-Meksyk, takie jak oficjalne przejścia graniczne, są wykorzystywane do ukrywania narkotyków w pojazdach osobowych i ciężarowych, co stanowi poważne wyzwanie dla amerykańskich służb celnych. W odpowiedzi na wzmożoną obecność sił bezpieczeństwa, TCO mogą dostosować swoje metody, np. zmieniając trasy przemytu na mniej strzeżone odcinki lub stosując bardziej wyrafinowane techniki ukrywania towarów.
Niezależni producenci fentanylu: Od 2020 roku w Meksyku obserwuje się gwałtowny wzrost liczby niezależnych producentów fentanylu, działających poza bezpośrednią kontrolą karteli. Atrakcyjność tego rynku wynika z wysokiej rentowności – fentanyl jest łatwy i tani w produkcji – oraz niskich barier wejścia, takich jak dostęp do podstawowych laboratoriów i minimalna liczba personelu. Ten fragmentaryzujący się rynek komplikuje wysiłki amerykańskich i meksykańskich władz w zwalczaniu procederu.
Kolumbia i Ekwador w sieci przemytu: Organizacje przestępcze i nielegalne grupy zbrojne z Kolumbii są odpowiedzialne za produkcję i eksport większości kokainy trafiającej do USA, często wykorzystując Ekwador jako punkt tranzytowy. Wzrost przemocy w tym regionie, napędzany konfliktami między kartelami, przyczynia się do masowej migracji, co dodatkowo destabilizuje sytuację w Ameryce Łacińskiej.
Eskalacja przemocy z wykorzystaniem IED: W 2024 roku meksykańskie TCO znacząco podniosły poziom agresji, przeprowadzając niemal 1600 ataków na siły bezpieczeństwa z użyciem improwizowanych urządzeń wybuchowych (Improvised Explosive Devices, IED), w tym min lądowych, moździerzy i granatów. Jest to skok w porównaniu z zaledwie trzema zgłoszonymi atakami w latach 2020-2021.
Chiny i Indie odgrywają kluczową rolę jako główne źródła prekursorów fentanylu i sprzętu do produkcji tabletek. Chiny, w szczególności, stosują nielegalne metody, takie jak fałszowanie etykiet przesyłek i handel chemikaliami o podwójnym zastosowaniu (dual-use chemicals), by omijać międzynarodowe kontrole. To czyni je pośrednimi, ale znaczącymi aktorami w kryzysie opioidowym w USA.
– Ekstremizm Islamski: ewoluujące zagrożenie terrorystyczne
Transnarodowe organizacje terrorystyczne, takie jak Państwo Islamskie (Islamic State of Iraq and ash-Sham, ISIS) i Al-Kaida, nadal stanowią poważne zagrożenie dla USA i krajów zachodnich. Mimo znacznych ciosów, takich jak upadek fizycznego kalifatu w 2019 roku, likwidacja liderów w latach 2022, 2023 i 2025 oraz nasilone operacje kontrterrorystyczne w 2025 roku, ISIS pozostaje największą organizacją terrorystyczną islamską na świecie. Organizacja wykorzystuje zaawansowaną propagandę online, by inspirować, umożliwiać lub bezpośrednio kierować atakami, co potwierdzają przypadki takie jak atak w Nowym Orleanie w Nowy Rok oraz aresztowanie Afgańczyka planującego atak w trakcie wyborów USA w październiku 2024 roku.
ISIS-Khorasan (ISIS-K): Oddział w Azji Południowej, znany jako ISIS-K, jest najbardziej zdolny do przeprowadzania zamachów poza swoim regionem. Ataki o masowych skutkach w Rosji i Iranie w 2024 roku, a także aresztowania zwolenników w Europie i USA, świadczą o rosnącej zdolności tej grupy do działania globalnie. ISIS-K utrzymuje zamiar atakowania celów w Azji Południowej, Azji Środkowej oraz na Zachodzie, choć jej możliwości różnią się w zależności od kontekstu.
Syria po upadku Asada: Upadek reżimu Baszara al-Asada w Syrii, który nastąpił w wyniku działań opozycji pod wodzą Haj’at Tahrir al-Sham (HTS), może umożliwić ISIS odbudowę zdolności do planowania ataków zewnętrznych. Organizacja może również wykorzystać chaos do uwalniania więźniów, co wzmocniłoby jej szeregi.
Rozwój w Afryce: W 2024 roku rzecznik ISIS publicznie chwalił ekspansję grupy na kontynencie afrykańskim. ISIS-Somalia podwoiło swoje siły w ciągu ostatniego roku, ISIS-Zachodnia Afryka pozostaje największym oddziałem pod względem liczby ataków, a ISIS-Sahel rozszerza się w kierunku zachodnich wybrzeży Afryki, zwiększając regionalne zagrożenie.
Al-Kaida, z liderami przebywającymi w Iranie, wykorzystuje konflikt izraelsko-palestyński w Gazie do podżegania do ataków na Izrael i USA. Filie takie jak Al-Kaida na Półwyspie Arabskim (AQAP) publikują poradniki, takie jak reaktywowany magazyn Inspire, z instrukcjami budowy bomb i uzasadnieniami ideologicznymi, a Al-Szabab, najbogatsza i największa filia, rozwija współpracę z Huti, co może zwiększyć dostęp do zaawansowanej broni.
– Inni przestępcy transnarodowi: cyberprzestępczość i handel ludźmi
Pozostałe organizacje przestępcze, motywowane zyskiem, wykorzystują korupcję, zastraszanie i rozwój technologii do ekspansji na nowe rynki. Pranie pieniędzy na kwoty sięgające miliardów dolarów przez amerykańskie i międzynarodowe instytucje finansowe, często z udziałem ekspertów prawnych i bankowych, komplikuje działania organów ścigania. Cyberprzestępcy atakują słabo chronione cele, takie jak systemy opieki zdrowotnej i samorządy – atak ransomware w połowie 2024 roku na największego procesora płatności w amerykańskiej służbie zdrowia zakłócił dostęp do rekordów medycznych i opóźnił leczenie, zmuszając karetki do zmiany tras.
Handel ludźmi, w tym przez meksykańskie TCO, wykorzystuje migrantów do niewolniczej pracy, często w przemyśle rybnym, rolnictwie czy nielegalnych plantacjach marihuany. Spadek migracji w 2025 roku dzięki zaostrzonej polityce granicznej (spadek o 14% w 2024 roku i 85% w styczniu 2025 roku) nie eliminuje problemu, a czynniki takie jak ubóstwo i przestępczość nadal napędzają ruch ludności.
Państwa antagonistyczne: geopolityczna szachownica
– Chiny: rywal z ambicjami
Chiny pod wodzą Xi Jinpinga dążą do „wielkiego odrodzenia narodu” do 2049 roku, stając się najpoważniejszym konkurentem USA. Modernizacja Ludowej Armii Wyzwoleńczej (PLA) obejmuje nowe lotniskowce (Fujian), rakiety hipersoniczne (DF-27) i precyzyjne systemy dalekiego zasięgu, zagrażające Guamowi, Hawajom czy Alasce. Chiny intensyfikują presję na Tajwan, eskalują spory na Morzu Południowochińskim i prowadzą zaawansowane cyberataki, np. grupy hakerskie Volt Typhoon i Salt Typhoon, narażając amerykańską infrastrukturę krytyczną.
Ekonomicznie Pekin dominuje w łańcuchach dostaw – od minerałów krytycznych po półprzewodniki. W grudniu 2024 roku zablokował eksport gallu i germanu do USA w odpowiedzi na ograniczenia technologiczne, co może zakłócić przemysł amerykański. Chiny inwestują też w sztuczną inteligencję i biotechnologię, kradnąc własność intelektualną, by wyprzedzić USA.
Strategia wojskowa: Ludowa Armia Wyzwoleńcza (PLA) rozwija zdolności do pełnoskalowej wojny, z nowymi okrętami (np. CV-18 Fujian, gotowy do służby w 2025 roku) i pociskami (DF-27 z zasięgiem 5000-8000 km). PLA może przeprowadzać precyzyjne uderzenia na Guam, Hawaje czy Alaskę, a plany budowy baz za granicą zwiększają jej globalny zasięg.
Tajwan i spory morskie: Presja na Tajwan, groźba użycia siły i napięcia na Morzu Południowochińskim oraz Wschodniochińskim (np. koncesje Filipin w 2024 roku) podnoszą ryzyko konfliktu.
Cyberprzestrzeń: Działania grup hakerskich takich jak Volt Typhoon i Salt Typhoon pokazują zdolność Chin do kompromitowania infrastruktury USA, co mogłoby być użyte w razie konfliktu.
Gospodarka: Dominacja w łańcuchach dostaw (np. metale rzadkie, zakaz eksportu galu w 2024 roku) i tanie eksporty (np. stal) wzmacniają Chiny i osłabiają konkurentów.
Technologia: Inwestycje w AI, biotechnologię (cel: 3,3 bln USD w bioekonomii w 2025 roku) i półprzewodniki (7 nm chipy) mają uczynić Chiny liderem do 2030 roku.
Broń Masowego Rażenia (WMD): Modernizacja arsenału nuklearnego i potencjalne zdolności CBW, w tym kontrowersje wokół pochodzenia COVID-19 (hipoteza laboratoryjna uznana za bardziej prawdopodobną przez CIA).
Przestrzeń: Konstelacja Beidou i broń antysatelitarna czynią Chiny liderem kosmicznym, rywalizującym z USA.
Wpływy złośliwe: AI-generowane dezinformacje (np. na temat imigracji w 2024 roku) osłabiają USA wewnętrznie.
Wyzwania Chin to korupcja, starzenie się społeczeństwa i spowolnienie gospodarcze, co może ograniczyć ambicje Xi.
– Rosja: wytrwałość w chaosie
Rosja Putina postrzega wojnę na Ukrainie jako starcie z Zachodem, zwiększając ryzyko eskalacji z NATO. Mimo strat (ponad 750 000 ofiar), Moskwa pozostaje odporna dzięki wsparciu Chin, Iranu i Korei Północnej. Rozwija broń nuklearną, zdolności kosmiczne i cybernetyczne, wykorzystując dezinformację do osłabiania Zachodu. Wojna na Ukrainie dała Rosji doświadczenie w walce z zachodnią technologią, co może skomplikować przyszłe planowanie obronne USA.
Strategia wojskowa: Modernizacja sił, import dronów z Iranu i amunicji z Korei Północnej, zachowanie potencjału nuklearnego (największy arsenał na świecie).
Ukraina: Przewaga na polu bitwy, ale ryzyko eskalacji z NATO.
Cyberprzestrzeń: Doświadczenie z Ukrainy wzmacnia zdolności do ataków.
Wpływy Złośliwe: Operacje dezinformacyjne (np. RT) podważają demokrację USA.
WMD: Rozwój arsenału nuklearnego i chemicznego (użycie nowiczoka w 2018 i 2020 roku).
Przestrzeń: Broń antysatelitarna, w tym potencjalnie z ładunkiem nuklearnym.
Wyzwania to straty wojenne i zależność od Chin.
– Iran: regionalny gracz w defensywie
Iran, osłabiony upadkiem Asada i stratami Hezbollahu, stawia na rakiety i cyberoperacje, wspierając „Oś Oporu” przeciwko Izraelowi i USA. Huti atakują żeglugę w Morzu Czerwonym, a milicje w Iraku naciskają na wycofanie wojsk USA. Choć Chamenei unika bezpośredniego konfliktu, Iran rozwija sieci zastępcze w USA, mszcząc się za śmierć Solejmaniego.
Strategia Wojskowa: Duże zapasy rakiet i dronów, ale ograniczone zdolności konwencjonalne.
Konflikt Bliskowschodni: HAMAS i Huti destabilizują region.
Cyberprzestrzeń: Rosnące zdolności do ataków na USA.
WMD: Brak decyzji o broni jądrowej, ale badania CBW trwają.
Kryzys ekonomiczny i presja społeczna osłabiają Iran.
– Korea Północna: atomowy gambit
Kim Dzong Un rozbudowuje program nuklearny i rakietowy, wspierając Rosję na Ukrainie w zamian za korzyści finansowe i technologiczne. Kradzież kryptowalut finansuje jego ambicje, a groźby wobec USA i Korei Południowej mają zmusić Zachód do ustępstw. Nowe porozumienie z Rosją z czerwca 2024 roku wzmacnia pozycję Pjongjangu.
WMD: Rozwój arsenału jądrowego i CBW.
Wojsko: Konwencjonalne siły przestarzałe, ale rakiety się modernizują.
Cyberprzestrzeń: Kradzieże kryptowalut finansują programy zbrojeniowe.
Izolacja i zależność od Chin ograniczają potencjał Korei Północnej.
– Współpraca wrogów: Nowy wymiar zagrożenia
Rosnąca kooperacja między Chinami, Rosją, Iranem i Koreą Północną komplikuje sytuację. Chiny dostarczają Rosji komponenty wojskowe, Iran drony, a Korea Północna wojska i amunicję. Współpraca ta, napędzana wojną na Ukrainie, zwiększa ryzyko, że konflikt z jednym z tych państw wciągnie pozostałe, stawiając USA przed trudnym wyborem strategicznym.
Jak chronić bezpieczeństwo USA?
ATA 2025 pokazuje, że USA muszą zmierzyć się z wielowarstwowym zagrożeniem. Kluczowe będą:
Wzmocnienie granic: Dalsze inwestycje w bezpieczeństwo graniczne i walkę z kartelami.
Przeciwdziałanie terroryzmowi: Monitorowanie grup takich jak ISIS i Al-Kaida oraz ich nowych przyczółków.
Rywalizacja z państwami: Budowa sojuszy, rozwój technologii i ochrona infrastruktury przed cyberatakami.
Globalna współpraca: Przeciwdziałanie koalicji przeciwników poprzez dyplomację i sankcje.
Bezpieczeństwo USA w 2025 roku zależy od zdolności do szybkiej adaptacji i zdecydowanego działania. W obliczu tych wyzwań nie ma miejsca na zwłokę – przyszłość narodu jest na szali.
WNIOSKI DLA POLSKI
Amerykański dokument ATA należy oceniać, jako przejaw identyfikowania strategicznych zagrożeń przez struktury bezpieczeństwa USA. Z polskiej perspektywy niekorzystny wydaje się układ merytoryczny samego dokumentu. Analiza rozpoczyna się od opisu zagrożeń wynikających z przestępczości transgranicznej, w tym narkotykowej. Należy wnioskować, że z amerykańskiej perspektywy najważniejszym zagrożeniem i wyzwaniem pozostaje właśnie pospolita przestępczość, a następnie – opisane jako kolejne zagrożenie – działania organizacji terrorystycznych. Dopiero po tym następuje opis zagrożeń generowanych przez państwowych aktorów – najpierw Chiny a dopiero potem Rosji. To niekorzystne dla interesów Polski, dla której zagrożenia rosyjskie są najważniejszym i najpoważniejszym wyzwaniem w polityce bezpieczeństwa w najbliższych latach. Fakt, iż w strategicznym dokumencie amerykańskim zagrożenia rosyjskie mają tak niski priorytet, budzić musi niepokój wynikający z różnicy w percepcji rzeczywistości i wyzwań między USA i Polską.
Dokument pokazuje po raz kolejny, że w obszarze zagrożeń generowanych przez państwowych aktorów USA koncentrują się na zagrożeniach ze strony Chin, co wpisuje się w realną od lat dyskusję o przeniesieniu amerykańskiego zainteresowania na Pacyfik. Przekaz amerykańskiego dokumentu sugeruje, że Waszyngton może w najbliższym czasie przenosić swoje zainteresowanie właśnie w tamten region. Dla Polski bardzo niepokojące byłoby obniżenie zaangażowania amerykańskiego w Europie Środkowo-Wschodniej właśnie na rzecz wzmocnienia obecności w Azji.
Pozytywnym sygnałem jest zidentyfikowanie przez amerykański dokument ATA wielowarstwowej współpracy między Rosją, Chinami, Iranem oraz Koreą Północną. Wskazanie na mechanizmy kooperacji między tymi krajami, a nawet tych elementów współdziałania, które pozwalają Rosji kontynuować wojnę przeciwko Ukrainie, dowodzi, że służby wywiadowcze USA dobrze rozpoznają realne wsparcie, jakiego Rosji udzielają wskazane kraje. Treść dokumenty sugeruje, że USA mają świadomość, że obecna siła Rosji zależy od pomocy tych państw. Dla Polski istotne jest, by Waszyngton identyfikował przede wszystkim współpracę Rosja-Chiny, jako zagrożenie dla amerykańskich interesów. Tylko dzięki temu amerykańska polityka nie będzie traktowała zaangażowania w neutralizowanie zagrożeń ze strony Chin i Rosji jako alternatywy. Bardzo ważnym przesłaniem dokumentu jest postawienie zadań Stanom Zjednoczonym, który bynajmniej nie zwalniają się z działań na arenie globalnej. USA, w świetle analizowanego opracowania, będzie aktywne na arenie międzynarodowej i jest świadome stawki globalnej gry. To sygnał dobry dla Polski, który nasz kraj powinien wypełnić konkretnymi treściami.
Dariusz Nowak
Dodaj komentarz